Anmelden (DTAQ) DWDS     dlexDB     CLARIN-D

Grimm, Jacob: Deutsche Grammatik. Bd. 2. Göttingen, 1826.

Bild:
<< vorherige Seite

III. partikelcomposition. -- part. mit nom.
fem. (diabolus); gehört hierher unbiarja (theria) Tit. 1,
12? un-bi-arja kann ich nicht interpretieren, vielleicht
zu lesen unbairja, unthiere, ungeheuer, vgl. ahd. pero
(ursus) von der wurzel bairan. Ahd. un-erbo (heres alie-
nus) Boeth. 71, einer der von natur zur erbschaft nicht
berufen ist; un-holda fem. (diabolus) ker. 85. hymn. 24,
3; un-wihtare (homo vanus) N. 25, 5. Ags. un-vin (inimi-
icus); un-västm (zizania). Altn. o-drengr (nequam); o-droesi
(mala mulier) von dros (femina ingenua); o-madr ((homo
nequam); o-taeti (homo pravus) von tata (pupa)?; o-thiod
(mala gens); o-vaettr (daemon); o-vinr (inimicus). Mhd.
un-diet (mala gens) Ernst 32a Ottoc. 92b; un-holde c. p. 361,
74a; un-genoß (homo conditionis servilis), Oberl. 1835; un-
geselle (paiderastes) MS. 2, 135b (vgl En. 1041. und
frauendienst p. 129.); un-volk (= undiet) Oberl. 1868;
un-fruht (zizania) Trist.; un-weip (concubina, scortum)
MS. 1, 116b Orlenz 1970; un-gewürme (vermes noxii)
Oberl. 1842. Nhd. un-hold (malus genius); un-kraut
(zizania); un-mensch (homo crudelis); un-thier (mon-
strum). Einigemahl werden sächliche begriffe durch vor-
setzung der part. zu leiblichen, vgl. altn. hamr (exuviae
mit o-hemi (informe corpus); hros (laus) mit o-hroesi
(vir inglorius); mal (loquela) mit o-mali (infans); ahd.
fasel (semen) mit un-fasel (insecta) Keisersp.; in un-ge-
ziefer ist mir die wurzel dunkel. -- b) vor abstracten be-
griffen drückt un- zwar oft das bloße gegentheil aus, oft
aber mischt sich eine eigenthümliche gelindere oder här-
tere, nach mundart und zeit schwankende bestimmung
bei. Goth. un-agei (aphobia, severitas); un-haili (morbus);
un-selei (perversitas). Ahd. un-chraft (imbecillitas) mons.
350. 393; un-chunni (spurium) doc. 241a; un-chust mons. 373.
O. II. 7. 111. un-chustig N. 109. 1; un-danch (ingratiae); un-
daura (mala securitas) N. Boeth. 26; un-ende (ateleia) N. Boeth.
213. 263; un-era (obscuritas, injuria) mons. 363. 378. N. Boeth.
81; un-hant (praecipitium?) N. Boeth. 191; un-heili O. V. 16,
82; un-lad? (exuberantia) ker. 119; un-lust (luxus, prava cu-
pido) ker. 181; un-gimah (molestia); un-maht (infirmitas) T.
22, 1; un-maßei (crapula) ker. 67. von maß (cibus)? oder un-
maßei, von maß (modus)?; un-muoßa (occupatio) mons.
358. 376. 385; un-quidi (apocrypha) ker. 40; un-rad (eclo-
gium? auswurf des schlechten?) ker. 111; un-redina (ab-
surditas) O. I. 22, 33. II. 4, 139. III. 13, 95. 16, 111. IV.
15. 51; un-scaf (superstitio) ker. 255; un-scama (turpi-
tudo); un-slaf (lucubratio) N. Cap. 41; un-saupar (sordes)
ker. 150. 183; un-stillei (intemperantia) mons. 402. (procella)

III. partikelcompoſition. — part. mit nom.
fem. (diabolus); gehört hierher unbiarja (θηρία) Tit. 1,
12? un-bi-arja kann ich nicht interpretieren, vielleicht
zu leſen unbaírja, unthiere, ungeheuer, vgl. ahd. përo
(urſus) von der wurzel baíran. Ahd. un-erbo (heres alie-
nus) Boeth. 71, einer der von natur zur erbſchaft nicht
berufen iſt; un-holdâ fem. (diabolus) ker. 85. hymn. 24,
3; un-wihtâre (homo vanus) N. 25, 5. Agſ. un-vin (inimi-
icus); un-väſtm (zizania). Altn. ô-drengr (nequam); ô-drœſi
(mala mulier) von drôs (femina ingenua); ô-madr ((homo
nequam); ô-tæti (homo pravus) von tâta (pupa)?; ô-þiôd
(mala gens); ô-vættr (daemon); ô-vinr (inimicus). Mhd.
un-diet (mala gens) Ernſt 32a Ottoc. 92b; un-holde c. p. 361,
74a; un-genôƷ (homo conditionis ſervilis), Oberl. 1835; un-
geſelle (παιδεραστής) MS. 2, 135b (vgl En. 1041. und
frauendienſt p. 129.); un-volk (= undiet) Oberl. 1868;
un-fruht (zizania) Triſt.; un-wîp (concubina, ſcortum)
MS. 1, 116b Orlenz 1970; un-gewürme (vermes noxii)
Oberl. 1842. Nhd. un-hold (malus genius); un-kraut
(zizania); un-menſch (homo crudelis); un-thier (mon-
ſtrum). Einigemahl werden ſächliche begriffe durch vor-
ſetzung der part. zu leiblichen, vgl. altn. hamr (exuviae
mit ô-hemi (informe corpus); hrôs (laus) mit ô-hrœſi
(vir inglorius); mâl (loquela) mit ô-mâli (infans); ahd.
faſel (ſemen) mit un-faſel (inſecta) Keiſersp.; in un-ge-
ziefer iſt mir die wurzel dunkel. — β) vor abſtracten be-
griffen drückt un- zwar oft das bloße gegentheil aus, oft
aber miſcht ſich eine eigenthümliche gelindere oder här-
tere, nach mundart und zeit ſchwankende beſtimmung
bei. Goth. un-agei (ἀφοβία, ſeveritas); un-háili (morbus);
un-ſêlei (perverſitas). Ahd. un-chraft (imbecillitas) monſ.
350. 393; un-chunni (ſpurium) doc. 241a; un-chuſt monſ. 373.
O. II. 7. 111. un-chuſtig N. 109. 1; un-danch (ingratiae); un-
dûra (mala ſecuritas) N. Boeth. 26; un-ende (ἀτέλεια) N. Boeth.
213. 263; un-êra (obſcuritas, injuria) monſ. 363. 378. N. Boeth.
81; un-hant (praecipitium?) N. Boeth. 191; un-heili O. V. 16,
82; un-lad? (exuberantia) ker. 119; un-luſt (luxus, prava cu-
pido) ker. 181; un-gimah (moleſtia); un-maht (infirmitas) T.
22, 1; un-maƷî (crapula) ker. 67. von maƷ (cibus)? oder un-
mâƷî, von mâƷ (modus)?; un-muoƷa (occupatio) monſ.
358. 376. 385; un-quidi (apocrypha) ker. 40; un-râd (eclo-
gium? auswurf des ſchlechten?) ker. 111; un-redina (ab-
ſurditas) O. I. 22, 33. II. 4, 139. III. 13, 95. 16, 111. IV.
15. 51; un-ſcaf (ſuperſtitio) ker. 255; un-ſcama (turpi-
tudo); un-ſlâf (lucubratio) N. Cap. 41; un-ſûpar (ſordes)
ker. 150. 183; un-ſtillî (intemperantia) monſ. 402. (procella)

<TEI>
  <text>
    <body>
      <div n="1">
        <div n="2">
          <div n="3">
            <div n="4">
              <p><pb facs="#f0794" n="776"/><fw place="top" type="header"><hi rendition="#b">III. <hi rendition="#i">partikelcompo&#x017F;ition. &#x2014; part. mit nom.</hi></hi></fw><lb/>
fem. (diabolus); gehört hierher unbiarja (<hi rendition="#i">&#x03B8;&#x03B7;&#x03C1;&#x03AF;&#x03B1;</hi>) Tit. 1,<lb/>
12? un-bi-arja kann ich nicht interpretieren, vielleicht<lb/>
zu le&#x017F;en unbaírja, unthiere, ungeheuer, vgl. ahd. përo<lb/>
(ur&#x017F;us) von der wurzel baíran. Ahd. un-erbo (heres alie-<lb/>
nus) Boeth. 71, einer der von natur zur erb&#x017F;chaft nicht<lb/>
berufen i&#x017F;t; un-holdâ fem. (diabolus) ker. 85. hymn. 24,<lb/>
3; un-wihtâre (homo vanus) N. 25, 5. Ag&#x017F;. un-vin (inimi-<lb/>
icus); un-vä&#x017F;tm (zizania). Altn. ô-drengr (nequam); ô-dr&#x0153;&#x017F;i<lb/>
(mala mulier) von drôs (femina ingenua); ô-madr ((homo<lb/>
nequam); ô-tæti (homo pravus) von tâta (pupa)?; ô-þiôd<lb/>
(mala gens); ô-vættr (daemon); ô-vinr (inimicus). Mhd.<lb/>
un-diet (mala gens) Ern&#x017F;t 32<hi rendition="#sup">a</hi> Ottoc. 92<hi rendition="#sup">b</hi>; un-holde c. p. 361,<lb/>
74<hi rendition="#sup">a</hi>; un-genô&#x01B7; (homo conditionis &#x017F;ervilis), Oberl. 1835; un-<lb/>
ge&#x017F;elle (<hi rendition="#i">&#x03C0;&#x03B1;&#x03B9;&#x03B4;&#x03B5;&#x03C1;&#x03B1;&#x03C3;&#x03C4;&#x03AE;&#x03C2;</hi>) MS. 2, 135<hi rendition="#sup">b</hi> (vgl En. 1041. und<lb/>
frauendien&#x017F;t p. 129.); un-volk (= undiet) Oberl. 1868;<lb/>
un-fruht (zizania) Tri&#x017F;t.; un-wîp (concubina, &#x017F;cortum)<lb/>
MS. 1, 116<hi rendition="#sup">b</hi> Orlenz 1970; un-gewürme (vermes noxii)<lb/>
Oberl. 1842. Nhd. un-hold (malus genius); un-kraut<lb/>
(zizania); un-men&#x017F;ch (homo crudelis); un-thier (mon-<lb/>
&#x017F;trum). Einigemahl werden &#x017F;ächliche begriffe durch vor-<lb/>
&#x017F;etzung der part. zu leiblichen, vgl. altn. hamr (exuviae<lb/>
mit ô-hemi (informe corpus); hrôs (laus) mit ô-hr&#x0153;&#x017F;i<lb/>
(vir inglorius); mâl (loquela) mit ô-mâli (infans); ahd.<lb/>
fa&#x017F;el (&#x017F;emen) mit un-fa&#x017F;el (in&#x017F;ecta) Kei&#x017F;ersp.; in un-ge-<lb/>
ziefer i&#x017F;t mir die wurzel dunkel. &#x2014; <hi rendition="#i">&#x03B2;</hi>) vor ab&#x017F;tracten be-<lb/>
griffen drückt un- zwar oft das bloße gegentheil aus, oft<lb/>
aber mi&#x017F;cht &#x017F;ich eine eigenthümliche gelindere oder här-<lb/>
tere, nach mundart und zeit &#x017F;chwankende be&#x017F;timmung<lb/>
bei. Goth. un-agei (<hi rendition="#i">&#x1F00;&#x03C6;&#x03BF;&#x03B2;&#x03AF;&#x03B1;</hi>, &#x017F;everitas); un-háili (morbus);<lb/>
un-&#x017F;êlei (perver&#x017F;itas). Ahd. un-chraft (imbecillitas) mon&#x017F;.<lb/>
350. 393; un-chunni (&#x017F;purium) doc. 241<hi rendition="#sup">a</hi>; un-chu&#x017F;t mon&#x017F;. 373.<lb/>
O. II. 7. 111. un-chu&#x017F;tig N. 109. 1; un-danch (ingratiae); un-<lb/>
dûra (mala &#x017F;ecuritas) N. Boeth. 26; un-ende (<hi rendition="#i">&#x1F00;&#x03C4;&#x03AD;&#x03BB;&#x03B5;&#x03B9;&#x03B1;</hi>) N. Boeth.<lb/>
213. 263; un-êra (ob&#x017F;curitas, injuria) mon&#x017F;. 363. 378. N. Boeth.<lb/>
81; un-hant (praecipitium?) N. Boeth. 191; un-heili O. V. 16,<lb/>
82; un-lad? (exuberantia) ker. 119; un-lu&#x017F;t (luxus, prava cu-<lb/>
pido) ker. 181; un-gimah (mole&#x017F;tia); un-maht (infirmitas) T.<lb/>
22, 1; un-ma&#x01B7;î (crapula) ker. 67. von ma&#x01B7; (cibus)? oder un-<lb/>&#x01B7;î, von mâ&#x01B7; (modus)?; un-muo&#x01B7;a (occupatio) mon&#x017F;.<lb/>
358. 376. 385; un-quidi (apocrypha) ker. 40; un-râd (eclo-<lb/>
gium? auswurf des &#x017F;chlechten?) ker. 111; un-redina (ab-<lb/>
&#x017F;urditas) O. I. 22, 33. II. 4, 139. III. 13, 95. 16, 111. IV.<lb/>
15. 51; un-&#x017F;caf (&#x017F;uper&#x017F;titio) ker. 255; un-&#x017F;cama (turpi-<lb/>
tudo); un-&#x017F;lâf (lucubratio) N. Cap. 41; un-&#x017F;ûpar (&#x017F;ordes)<lb/>
ker. 150. 183; un-&#x017F;tillî (intemperantia) mon&#x017F;. 402. (procella)<lb/></p>
            </div>
          </div>
        </div>
      </div>
    </body>
  </text>
</TEI>
[776/0794] III. partikelcompoſition. — part. mit nom. fem. (diabolus); gehört hierher unbiarja (θηρία) Tit. 1, 12? un-bi-arja kann ich nicht interpretieren, vielleicht zu leſen unbaírja, unthiere, ungeheuer, vgl. ahd. përo (urſus) von der wurzel baíran. Ahd. un-erbo (heres alie- nus) Boeth. 71, einer der von natur zur erbſchaft nicht berufen iſt; un-holdâ fem. (diabolus) ker. 85. hymn. 24, 3; un-wihtâre (homo vanus) N. 25, 5. Agſ. un-vin (inimi- icus); un-väſtm (zizania). Altn. ô-drengr (nequam); ô-drœſi (mala mulier) von drôs (femina ingenua); ô-madr ((homo nequam); ô-tæti (homo pravus) von tâta (pupa)?; ô-þiôd (mala gens); ô-vættr (daemon); ô-vinr (inimicus). Mhd. un-diet (mala gens) Ernſt 32a Ottoc. 92b; un-holde c. p. 361, 74a; un-genôƷ (homo conditionis ſervilis), Oberl. 1835; un- geſelle (παιδεραστής) MS. 2, 135b (vgl En. 1041. und frauendienſt p. 129.); un-volk (= undiet) Oberl. 1868; un-fruht (zizania) Triſt.; un-wîp (concubina, ſcortum) MS. 1, 116b Orlenz 1970; un-gewürme (vermes noxii) Oberl. 1842. Nhd. un-hold (malus genius); un-kraut (zizania); un-menſch (homo crudelis); un-thier (mon- ſtrum). Einigemahl werden ſächliche begriffe durch vor- ſetzung der part. zu leiblichen, vgl. altn. hamr (exuviae mit ô-hemi (informe corpus); hrôs (laus) mit ô-hrœſi (vir inglorius); mâl (loquela) mit ô-mâli (infans); ahd. faſel (ſemen) mit un-faſel (inſecta) Keiſersp.; in un-ge- ziefer iſt mir die wurzel dunkel. — β) vor abſtracten be- griffen drückt un- zwar oft das bloße gegentheil aus, oft aber miſcht ſich eine eigenthümliche gelindere oder här- tere, nach mundart und zeit ſchwankende beſtimmung bei. Goth. un-agei (ἀφοβία, ſeveritas); un-háili (morbus); un-ſêlei (perverſitas). Ahd. un-chraft (imbecillitas) monſ. 350. 393; un-chunni (ſpurium) doc. 241a; un-chuſt monſ. 373. O. II. 7. 111. un-chuſtig N. 109. 1; un-danch (ingratiae); un- dûra (mala ſecuritas) N. Boeth. 26; un-ende (ἀτέλεια) N. Boeth. 213. 263; un-êra (obſcuritas, injuria) monſ. 363. 378. N. Boeth. 81; un-hant (praecipitium?) N. Boeth. 191; un-heili O. V. 16, 82; un-lad? (exuberantia) ker. 119; un-luſt (luxus, prava cu- pido) ker. 181; un-gimah (moleſtia); un-maht (infirmitas) T. 22, 1; un-maƷî (crapula) ker. 67. von maƷ (cibus)? oder un- mâƷî, von mâƷ (modus)?; un-muoƷa (occupatio) monſ. 358. 376. 385; un-quidi (apocrypha) ker. 40; un-râd (eclo- gium? auswurf des ſchlechten?) ker. 111; un-redina (ab- ſurditas) O. I. 22, 33. II. 4, 139. III. 13, 95. 16, 111. IV. 15. 51; un-ſcaf (ſuperſtitio) ker. 255; un-ſcama (turpi- tudo); un-ſlâf (lucubratio) N. Cap. 41; un-ſûpar (ſordes) ker. 150. 183; un-ſtillî (intemperantia) monſ. 402. (procella)

Informationen zum Werk

Download dieses Werks

XML (TEI P5) · HTML · Text
TCF (text annotation layer)

Metadaten zum Werk

TEI-Header · CMDI · Dublin Core

Ansichten dieser Seite

Language Resource Switchboard?

Feedback

Sie haben einen Fehler gefunden? Dann können Sie diesen über unsere Qualitätssicherungsplattform DTAQ melden.

Kommentar zur DTA-Ausgabe

Dieses Werk wurde gemäß den DTA-Transkriptionsrichtlinien im Double-Keying-Verfahren von Nicht-Muttersprachlern erfasst und in XML/TEI P5 nach DTA-Basisformat kodiert.




Ansicht auf Standard zurückstellen

URL zu diesem Werk: https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik02_1826
URL zu dieser Seite: https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik02_1826/794
Zitationshilfe: Grimm, Jacob: Deutsche Grammatik. Bd. 2. Göttingen, 1826, S. 776. In: Deutsches Textarchiv <https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik02_1826/794>, abgerufen am 16.07.2024.